Ethereum, ana ağ blok gas limiti 25 Kasım'da 60 milyona ulaşarak yürütme kapasitesinde yeni bir eşiği geçti; bu, ağın son dört yılda gördüğü en yüksek seviye ve tek bir yıl içinde temel katman kapasitesinin ikiye katlanması anlamına geliyor.
Ayar, Ethereum'un mutabakat kuralları uyarınca gereken %50 eşiğinin üzerine çıkarak artışı destekleyen sinyal veren 513.000'den fazla doğrulayıcının ardından otomatik olarak uygulandı.
Ethereum Vakfı araştırmacısı Toni Wahrstätter, bu kilometre taşını, temel katmanda işlem hacmini artırmaya yönelik bir yıllık topluluk çabasının doruk noktası olarak tanımladı. Zamanlama dikkat çekici: Ethereum, 3 Aralık'ta, katman-2 ağlar için veri erişilebilirliğini katlayarak artırmak üzere tasarlanan PeerDAS ve ek ölçeklenme altyapısını tanıtacak Fusaka hard fork'u ile karşı karşıya.
Gas limitindeki artış, daha geniş Ethereum ekosisteminin, katman-2 altyapısı genelinde saniyede 24.000'in üzerinde işlem hızları kaydettiği ve ölçeklenme çözümlerinin benimsenmesinin hızlandığını gösteren bir dönemde geldi.
Ne Oldu?
Gas limitinin 45 milyondan 60 milyona yükselmesi, blok kapasitesinde %33’lük bir sıçramaya karşılık geliyor ve Ethereum'un, token transferleri, akıllı sözleşme çalıştırmaları ve merkeziyetsiz borsa takasları da dahil olmak üzere blok başına daha fazla işlem işlemesine olanak tanıyor. Doğrulayıcılar, daha yüksek limitleri desteklediklerini göstermek için düğüm yapılandırmalarını bağımsız olarak ayarladı ve çoğunluk eşiği aşıldığında otomatik artış tetiklendi.
Blockchain araştırmacısı Zhixiong Pan, artışı mümkün kılan ve birbiriyle kesişen üç teknik iyileştirmeye dikkat çekti: En kötü blok boyutu senaryolarını önlemek için protokol düzeyinde calldata maliyet ayarlamaları getiren EIP-7623; düğümlerin performans düşüşü olmadan 60 milyon gas'lık blokları işleyebilmesini sağlayan Nethermind, Erigon ve diğer istemcilerdeki optimizasyonlar; ve Ethereum’un dört saniyelik mutabakat penceresi içinde daha ağır yükler altında istikrarlı blok yayılımını gösteren aylardır süren testnet sonuçları.
Gas limiti, yaklaşık dört yıl boyunca 30 milyon civarında kalmıştı; topluluk Mart 2024'te ağ kapasitesini artırma çabalarını başlatana kadar bu seviyede seyretti. Ethereum geliştiricileri Eric Connor ve Mariano Conti, doğrulayıcıları, solo stake edenleri ve istemci ekiplerini daha yüksek throughput hedefi etrafında bir araya getirmek için "Pump The Gas" girişimini başlattı. Hareket, doğrulayıcıların artış sinyali vermeye başlamasıyla Aralık 2024'te ivme kazandı ve Kasım 2025'teki aktivasyonla sonuçlandı.
Katman-2 ölçeklenme ağları bu dönemde kayda değer büyüme yaşadı. GrowThePie verilerine göre, Ethereum ekosistemi son haftalarda saniyede 24.192 işlem ile zirveye ulaştı; sürekli vadeli işlem platformu Lighter yaklaşık 5.035 TPS, Base ise 137 TPS sağladı. Tüm katman-2 ağları genelinde yedi günlük ortalama 364,52 TPS seviyesinde ve katman-2 çözümleri artık toplam Ethereum ekosistemi işlem faaliyetinin yaklaşık %95’ini oluşturuyor.
Ayrıca bakın: Ethereum Surges Above $3,000 As Technical Indicators Signal Potential For Gains
Neden Önemli?
Gas limitinin genişletilmesi, ölçeklenme altyapısı açısından kritik bir dönemde Ethereum'un temel katmanındaki temel bir kısıtı ele alıyor. Daha yüksek gas limitleri, daha fazla ekonomik faaliyetin doğrudan ana ağda sonuçlanmasına izin vererek talep dalgalanmaları sırasında tıkanıklığı azaltıyor ve merkeziyetsiz uygulamalara, gaz verimliliği için aşırı optimizasyon gerektirmeden çalışabilmeleri için hareket alanı sağlıyor. Geliştiriciler için bu, akıllı sözleşmelerin ekonomik olarak uygulanabilir kalabilmesi adına artık aşırı gaz optimizasyonu gerektirmediğinden daha temiz kod ve daha hızlı dağıtım döngülerine dönüşüyor.
Ethereum kurucu ortağı Vitalik Buterin, gelecekteki ölçeklenmenin tekdüze kapasite artışları yerine daha hedefli bir yaklaşım benimseyeceğini belirtti. Ek gas limiti artışlarını, ağır precompile'lar, karmaşık aritmetik opcode'lar ve belirli sözleşme çağrıları gibi hesaplama açısından maliyetli işlemler için daha yüksek ücretlerle eşleştirmeyi önerdi. Bu yöntem, doğrulayıcı verimliliğini ve ağ güvenliğini korurken etkili blok boyutlarının büyümesini sağlamayı, kapasite artışlarının yeni saldırı vektörleri veya merkezileşme baskıları oluşturmadan sürdürülebilir kalmasını hedefliyor.
Fusaka yükseltmesi ile olan zamanlama stratejik. 3 Aralık 21:49 UTC'de, 13.164.544 numaralı slotta etkinleşmesi planlanan Fusaka, Buterin'in Ethereum'un uzun vadeli ölçeklenme yol haritası için hayati olarak tanımladığı, yeniden tasarlanmış bir veri erişilebilirliği örnekleme protokolü olan PeerDAS'ı tanıtacak. PeerDAS, doğrulayıcıların tüm blob'ları indirmek yerine örnekleme yoluyla blob veri erişilebilirliğini doğrulamasına izin vererek bant genişliği gereksinimlerini önemli ölçüde azaltıyor ve blob kapasitesinde kayda değer artışlara olanak tanıyor.
Fusaka’nın ana aktivasyonunun ardından Ethereum, blob throughput’unu kademeli olarak genişletmek üzere yalnızca Blob Parametresi çatallarını devreye alacak. BPO1, blok başına blob hedefini 10'a, maksimumu 15'e çıkaracak; BPO2 ise bu limitleri sırasıyla 14 ve 21’e yükseltecek. Ethereum Vakfı, mainnet dağıtımından önce açıkları tespit etmek amacıyla, 15 Eylül – 13 Ekim tarihleri arasında Gnosis ve Lido tarafından ortaklaşa finanse edilen Sherlock platformunda 2 milyon dolarlık bir denetim yarışması düzenledi.
Son Düşünceler
Gas limitinin 60 milyona çıkarılması ve yaklaşan Fusaka yükseltmesi, Ethereum'un hem temel katmanda hem de veri erişilebilirliği katmanında altyapısını ölçeklendirmeye yönelik eşgüdümlü bir hamleyi temsil ediyor. Ağ, büyüme yerine istikrara öncelik veren temkinli bir yaklaşımdan, kapsamlı testnet doğrulaması ve istemci optimizasyon çalışmalarıyla desteklenen, veriye dayalı bir stratejiye geçti.
Ancak, uzun vadeli merkezsizleşmeye ilişkin sorular devam ediyor. Daha büyük bloklar, düğüm operatörleri için daha güçlü donanım gerektiriyor ve bu da zamanla doğrulamanın merkezileşmesine yol açabilecek giriş engelleri oluşturabiliyor. Mevcut veriler ağın istikrarlı kaldığını gösterse de, bazı geliştiriciler halihazırda 100 milyon gas'a olası bir artışı tartışıyor; bu da durum (state) büyümesinin, kriptografik yükün ve ağ veri akışının dikkatli bir şekilde yönetilmesini gerektirecek.
Katman-1 kapasite genişlemesi ile katman-2 benimsenmesi arasındaki ilişki de açık bir soru olmaya devam ediyor. Bazı analistler, daha ölçeklenebilir bir temel katmanın rollup’lar üzerindeki baskıyı azaltabileceğini öne sürerken, diğerleri bunun daha güçlü mutabakat garantileri sağlayarak tüm ekosistemi güçlendireceğini savunuyor. Katman-2 ağları şu anda Ethereum işlemlerinin büyük çoğunluğunu işlerken ve Lighter, Base, Arbitrum gibi projeler kayda değer faaliyet sürüklerken, temel katman ölçeklenmesinin etkinliği, bu hızla evrilen altyapıyı ne kadar iyi desteklediğiyle ölçülecek.
Ethereum’un geliştirme yol haritası, 2026 için planlanan ve daha hızlı blok süreleri ile ek gas limiti artışları getirebilecek Glamsterdam yükseltmesiyle Fusaka’nın ötesine uzanıyor. Ağ, önümüzdeki on yıl içinde temel katmanda saniyede 10.000 TPS ve katman-2 ekosistemi genelinde milyonlarca TPS hedeflerken, 60 milyonluk gas limiti, Ethereum’un merkeziyetsiz uygulamalar için küresel bir mutabakat katmanına dönüşümünde önemli bir kontrol noktası niteliği taşıyor.
Sıradaki yazı: Financial Giants Choose Specialized Networks Over Ethereum Amid Privacy Concerns