Kaspa, một blockchain proof-of-work sử dụng kiến trúc BlockDAG, đã thu hút sự quan tâm đào coin từ tổ chức là Marathon Digital Holdings và ghi nhận hơn 35 triệu đô la được cá voi tích lũy trong tháng 11, sau cú sụt giá 87% vào tháng 10 đã thử thách khả năng chống chịu của mạng lưới.
Marathon Digital, công ty khai thác Bitcoin niêm yết công khai lớn nhất tại Hoa Kỳ, đã thông báo vào tháng 6 năm ngoái rằng họ đã mở rộng hoạt động để bao gồm cả khai thác Kaspa.
Quyết định này được đưa ra khi công ty tìm cách đa dạng hóa doanh thu sau sự kiện halving Bitcoin tháng 4/2024, vốn đã giảm phần thưởng khối cho thợ đào.
Kiến trúc kỹ thuật và hiệu năng
Kaspa vận hành trên cấu trúc BlockDAG (Đồ thị có hướng phi chu trình) kết hợp với giao thức đồng thuận GHOSTDAG, tạo nên khác biệt so với các kiến trúc blockchain truyền thống vốn tuân thủ quy tắc chuỗi dài nhất.
Mạng lưới tạo khối mỗi giây, so với thời gian tạo khối 10 phút của Bitcoin.
Vào tháng 10/2025, mạng chính của Kaspa đã trải qua bài kiểm tra chịu tải, xử lý 4,62 triệu giao dịch trong 2.100 giây, đạt thông lượng trung bình 2.200 giao dịch mỗi giây, với công suất đỉnh lên tới 4.836 TPS, theo dữ liệu mạng được dự án công bố.
Cấu trúc BlockDAG cho phép nhiều khối được tạo đồng thời và đưa vào sổ cái mà không tạo ra fork, giúp tăng tốc độ tạo khối trong khi vẫn duy trì các cơ chế bảo mật proof-of-work.
Chiến lược khai thác của Marathon Digital
Marathon Digital dẫn Kaspa có tốc độ tạo một khối mỗi giây là yếu tố then chốt trong quyết định khai thác tài sản này.
Tốc độ tạo khối nhanh hơn về lý thuyết cho phép thợ đào kiếm được nhiều phần thưởng khối hơn trong một khoảng thời gian nhất định so với chu kỳ 600 giây của Bitcoin.
Công ty không tiết lộ tỷ lệ sức mạnh băm được phân bổ cho khai thác Kaspa hoặc doanh thu tạo ra từ hoạt động này. Mảng kinh doanh chính của Marathon vẫn là khai thác Bitcoin, còn Kaspa đóng vai trò chiến lược đa dạng hóa hơn là sự chuyển dịch hoạt động cốt lõi.
Marathon Digital vận hành hơn 25 exahash mỗi giây công suất khai thác Bitcoin tính đến giữa năm 2024.
Công ty chưa công bố phân bổ phần cứng cụ thể hay các chỉ số lợi nhuận cho hoạt động khai thác Kaspa.
Biến động thị trường và phục hồi
Token của Kaspa đã trải qua biến động mạnh trong tháng trước, sụt 87% xuống còn 0,028 đô la trong bối cảnh mà những người tham gia thị trường mô tả là một trong những đợt “thanh lý” lớn nhất trong lịch sử tiền mã hóa.
Trước khi giảm, token này được giao dịch gần mức 0,09 đô la vào tháng 9/2025.
Sau cú sập tháng 10, KAS đã phục hồi lên 0,057 đô la tính đến ngày 28/11, tương đương gấp đôi mức đáy nhưng vẫn thấp hơn khoảng 37% so với đỉnh tháng 9.
Token này từng dẫn đầu danh sách tăng giá trong ngày trên CoinMarketCap vào ngày 27/11 trước khi giảm lại 6,3% trong 24 giờ tiếp theo. Hiện Kaspa duy trì vốn hóa thị trường khoảng 1,53 tỷ đô la với xấp xỉ 27 tỷ token lưu hành.
Hoạt động tích lũy của cá voi
Dữ liệu on-chain cho thấy tám địa chỉ ví đã mua hơn 35 triệu đô la KAS trong tháng 11 khi giá token phục hồi.
Hoạt động tích lũy diễn ra trong bối cảnh KAS ghi nhận mức tăng trên 15% trong tháng.
Các địa chỉ ví này chưa được công khai danh tính, và mô hình tích lũy không xác nhận liệu các khoản mua này thuộc về nhà đầu tư tổ chức, cá nhân có tài sản lớn hay các nhóm mua có phối hợp.
Việc cá voi tích lũy trong giai đoạn phục hồi có thể báo hiệu niềm tin vào các yếu tố cơ bản của tài sản, hoặc là nỗ lực tác động đến giá thông qua giao dịch khối lượng lớn.
Động cơ cụ thể của các bên mua trong tháng 11 vẫn chưa được tiết lộ.
Tình trạng phát triển hợp đồng thông minh
Kaspa được các trang tổng hợp dữ liệu như CoinGecko xếp vào nhóm “Nền tảng hợp đồng thông minh”, dù mạng lưới hiện chưa hỗ trợ thực thi hợp đồng thông minh trên lớp cơ sở.
Lộ trình của dự án đề cập việc triển khai chức năng hợp đồng thông minh thông qua “based-rollups”, một cách tiếp cận mở rộng lớp 2, cho phép giao dịch được quyết toán trên chuỗi chính mà không phân mảnh thanh khoản sang nhiều sidechain.
Vào tháng 10/2025, Kaspa thông báo tích hợp với Dymension, một mạng blockchain dạng mô-đun, để hỗ trợ hạ tầng cầu nối.
Thông báo không nêu rõ liệu tích hợp này có kích hoạt chức năng hợp đồng thông minh hay chỉ đóng vai trò hạ tầng sơ bộ cho việc triển khai based-rollup trong tương lai.
Kinh tế khai thác và cạnh tranh
Sức hút của Kaspa với thợ đào tập trung vào tần suất tạo khối.
Trong khi thợ đào Bitcoin cạnh tranh phần thưởng 10 phút một lần, thợ đào Kaspa cạnh tranh phần thưởng mỗi giây, về lý thuyết làm tăng tần suất phần thưởng dù giá trị từng khối có thể nhỏ hơn.
Tuy nhiên, độ khó khai thác Kaspa được điều chỉnh theo hashrate của mạng, tương tự cơ chế điều chỉnh độ khó của Bitcoin.
Số lượng thợ đào tham gia tăng sẽ kéo độ khó tăng theo, làm giảm xác suất một thợ đào bất kỳ tạo được khối, qua đó có thể triệt tiêu lợi thế từ thời gian tạo khối nhanh hơn.
Kaspa cạnh tranh với các mạng proof-of-work lâu đời gồm Bitcoin, Litecoin, Ethereum Classic và những mạng khác để giành phần cứng đào và hash power.
Mạng lưới cũng đối mặt với cạnh tranh từ các mạng proof-of-stake như Solana và Avalanche, vốn đạt thông lượng giao dịch vượt khả năng hiện tại của Kaspa mà không cần hoạt động khai thác tiêu tốn nhiều năng lượng.
Hoạt động quản trị cộng đồng
Trong tháng 11, cộng đồng Kaspa đã tiến hành bỏ phiếu về việc lãnh đạo tài khoản mạng xã hội chính của dự án @kaspaunchained. Đề xuất nhận được 95% phiếu tán thành từ những người tham gia, dù tổng số lượng người bỏ phiếu không được công bố.
Cuộc bỏ phiếu phản ánh mức độ gắn kết của cộng đồng trong các quyết định quản trị dự án, dù Kaspa chưa vận hành một hệ thống quản trị on-chain chính thức tương đương với các mạng proof-of-stake có cơ chế bỏ phiếu dựa trên trọng số token.
Hạn chế kỹ thuật và đánh đổi
Kiến trúc BlockDAG của Kaspa giúp tăng tốc độ tạo khối so với các blockchain truyền thống nhưng đồng thời làm phức tạp quá trình đồng bộ nút và đạt đồng thuận mạng.
Các nút phải xử lý và xác thực nhiều khối đồng thời thay vì một chuỗi duy nhất, từ đó tăng yêu cầu tính toán để tham gia mạng.
Mô hình bảo mật proof-of-work của mạng đòi hỏi tiêu thụ năng lượng liên tục để duy trì đồng thuận, tương tự Bitcoin. Kaspa chưa công bố các chỉ số tiêu thụ năng lượng hay so sánh với những mạng proof-of-work khác.
Việc thiếu chức năng hợp đồng thông minh gốc hiện giới hạn các trường hợp sử dụng của Kaspa chủ yếu ở chuyển giá trị và lưu trữ giá trị.
Cho đến khi based-rollups hoặc các giải pháp hợp đồng thông minh khác được triển khai, mạng lưới vẫn chưa thể hỗ trợ ứng dụng phi tập trung, giao thức tài chính phi tập trung hay chuẩn token không thể thay thế mà không phụ thuộc vào hạ tầng cầu nối bên ngoài.