De Bank of Japan heeft de rente verhoogd naar het hoogste niveau in 30 jaar, maar toch is de yen naar recorddieptes gezakt. De regering hint nu op mogelijke valutainterventie, omdat de uitkomst het tegenovergestelde is van wat beleidsmakers beoogden. En de gevolgen voor Bitcoin kunnen behoorlijk groot zijn.
Wat er gebeurde: renteverhoging faalt
Op 19 december verhoogde de BOJ haar beleidsrente met 0,25 procentpunt tot 0,75%, het hoogste niveau sinds 1995. De yen bewoog echter de andere kant op in plaats van te versterken.
Atsushi Mimura, Japans vice-minister van Financiën voor internationale zaken, waarschuwde maandag dat de recente bewegingen op de valutamarkt „eenzijdig en scherp” waren. Hij voegde eraan toe dat de autoriteiten bereid zijn „passende maatregelen” te nemen als de wisselkoersbewegingen buitensporig worden — een duidelijk signaal dat valutainterventie op tafel ligt.
De dollar steeg maandag tot 157,67 yen. De euro bereikte 184,90 yen en de Zwitserse frank tikte 198,08 yen aan, beide recorddieptes voor de Japanse munt.
Marktpartijen denken dat Japanse autoriteiten waarschijnlijk zullen ingrijpen als de dollar de 160 yen nadert. Vorige zomer verkocht de BOJ ongeveer 100 miljard dollar rond vergelijkbare niveaus om de munt te ondersteunen.
De renteverhoging was al volledig ingeprijsd, wat een klassieke „buy the rumor, sell the news”-reactie uitlokte. Beleggers die yen hadden gekocht in afwachting van de renteverhoging, verkochten om winst te nemen zodra de beslissing bekend werd gemaakt.
De reële rente blijft in Japan diep negatief. Terwijl het nominale tarief steeg tot 0,75%, ligt de inflatie op 2,9%, waardoor de reële rente rond -2,15% uitkomt.
Ter vergelijking: in de Verenigde Staten ligt de reële rente rond 1,44%, met rentes op 4,14% en inflatie op 2,7%. Het verschil tussen de Japanse en Amerikaanse reële rentes is meer dan 3,5 procentpunt, wat de yen-carrytrade nieuw leven inblaast.
Kazuo Ueda, gouverneur van de BOJ, gaf tijdens zijn persconferentie op 19 december geen duidelijke aanwijzingen over het tijdpad van toekomstige renteverhogingen. Hij benadrukte dat er „geen vooraf bepaald pad voor verdere renteverhogingen” is en erkende dat schattingen van de neutrale rente „hoogst onzeker” blijven.
Robin Brooks, senior fellow bij de Brookings Institution, wijst op een fundamenteler probleem. „De langetermijnrentes in Japan zijn veel te laag gezien de enorme publieke schuldenlast,” schreef hij.
De Japanse overheidsschuld bedraagt 240% van het bruto binnenlands product, terwijl het rendement op de 30-jaars staatsobligatie ongeveer gelijk is aan dat van Duitsland — een land met veel lagere schulden. De BOJ heeft de rentes kunstmatig laag gehouden door grote hoeveelheden staatsobligaties op te kopen.
Brooks merkte op dat de yen, gemeten op basis van de reële effectieve wisselkoers, nu kan worden vergeleken met de Turkse lira als zwakste munt ter wereld.
Ook interessant: Prediction Markets Expected To Hit $1 Trillion Annual Volume By 2030
Waarom het ertoe doet: wereldwijde volatiliteit
Nu de yen verzwakt ondanks de renteverhoging, halen wereldwijde activamarkten voorlopig opgelucht adem. In theorie zou een renteverhoging de munt moeten versterken en het afbouwen van carrytrades moeten uitlokken, wat liquiditeit uit het systeem trekt en de prijzen van risicovolle activa zoals aandelen en cryptovaluta drukt.
In de praktijk loopt het anders. Doordat de yen zwak blijft, worden carrytrades juist nieuw leven ingeblazen in plaats van afgewikkeld.
Japanse aandelen profiteren. De Nikkei steeg maandag met 1,5%, doordat een zwakkere yen de winst van exporteurs opdreef.
Japanse bankaandelen zijn sinds begin dit jaar met 40% gestegen, wat de verwachting weerspiegelt dat hogere rentes de winstgevendheid van banken zullen verbeteren. Zilver bereikte een record van 67,48 dollar per ounce, waarmee de winst sinds begin dit jaar op 134% uitkomt.
Deze opluchting rust echter op wankele fundamenten. Als de Japanse autoriteiten op de valutamarkt ingrijpen of de BOJ de rente sneller verhoogt dan verwacht, kan de yen plotseling sterk aantrekken, wat een snelle afwikkeling van carrytrades kan ontketenen.
Het precedent is recent. In augustus 2024, toen de BOJ de rente verhoogde zonder expliciete vooraankondiging, kelderde de Nikkei in één dag met 12% en Bitcoin zakte mee omlaag.
Bitcoin is 20–31% gedaald na elk van de afgelopen drie renteverhogingen van de BOJ. De markt verwacht dat de dollar-yen de jaarwisseling rond 155 zal eindigen, waarbij dunne handel gedurende de kerstperiode de volatiliteit beperkt.
ING verwacht de volgende renteverhoging van de BOJ in oktober 2026, terwijl Bank of America juni waarschijnlijker acht — en april niet uitsluit als de yen snel verder verzwakt. Analisten van BofA voorzien dat de eindrente tegen eind 2027 1,5% zal bereiken.
Brooks waarschuwde dat „de politieke consensus voor begrotingsconsolidatie nog niet bestaat. De verzwakking van de yen zal eerst verder moeten toenemen voordat dat verandert.”
Lees verder: Crypto Traders Held Positions After $2B November Crypto Wipeout