Ostatnio świat kryptowalut był świadkiem kolejnej dewastującej lekcji dotyczącej kruchości zdecentralizowanych finansów.
BunniDEX, obiecująca zdecentralizowana giełda zbudowana na innowacyjnej architekturze haka Uniswap v4, bezradnie patrzyła, jak atakujący opróżniają jej pule płynności na Ethereum i Unichain z $8,4 miliona. W ciągu kilku godzin protokół, który przyciągnął $60 milionów w łącznej wartości zablokowanej, stał się zasadniczo niewypłacalny, a jego trajektoria wzrostu została zniszczona przez jedną lukę na poziomie logiki.
Sam atak był chirurgiczny w swojej precyzji. Według firmy bezpieczeństwa blockchain Halborn, atakujący użył skomplikowanego ataku z pożyczką błyskawiczną w połączeniu z staranną manipulacją Funkcją Dystrybucji Płynności Bunni. Atakujący pożyczył USDT, zamienił go na USDC, aby przesunąć wskaźnik ceny spot, a następnie wykorzystał błędy zaokrągleń w puli, aby nieproporcjonalnie zmniejszyć płynność, jednocześnie wypłacając znacznie więcej aktywów niż się należało. W jednej puli dostępna płynność spadła z 28 wei do zaledwie 4 wei - spadek o 85,7%, który umożliwił masowe nieautoryzowane wypłaty.
Co sprawia, że incydent ten jest szczególnie trzeźwiący, to fakt, że Bunni zrobiło wszystko, co wydawało się właściwe. Protokół przeszedł audyty przeprowadzone przez dwie renomowane firmy bezpieczeństwa: Trail of Bits i Cyfrin. Mimo to oba przegapiły krytyczny błąd. Jak później przyznał zespół Bunni, był to „błąd na poziomie logiki, a nie błąd implementacji” - taki, który unika tradycyjnych audytów kodu, ale okazuje się katastrofalny w produkcji. Błąd zaokrąglenia w funkcji wypłaty działał odwrotnie do oczekiwań deweloperów: zamiast zwiększać saldo nieaktywne, jak zamierzano, zmniejszał je, tworząc warunki do wykorzystania.
Do 23 października 2025 roku Bunni ogłosiło, że zamyka się na stałe. Zespół nie mógł sobie pozwolić na potrzebne sześciocyfrowe do siedmiocyfrowych kwoty na bezpieczne ponowne uruchomienie, w tym kompleksowe audyty i systemy monitorowania. W swoim oświadczeniu o zamknięciu napisali: „Ostatni exploit zmusił rozwój Bunni do zatrzymania się, a aby go bezpiecznie ponownie uruchomić, musielibyśmy zapłacić 6-7 cyfr za same wydatki na audyty i monitorowanie - wymagając kapitału, którego po prostu nie mamy.”
To podnosi fundamentalne pytanie, które nawiedza cały ekosystem DeFi w 2025 roku: jeśli dobrze audytowany, technicznie zaawansowany protokół zbudowany przez pasjonatów może być zniszczony przez jeden błąd logiki, jakie nadzieje istnieją na prawdziwie bezpieczne zdecentralizowane finanse? I dlaczego, po latach niszczących ataków i miliardów strat, te ataki nadal się zdarzają?
Skala kryzysu
Upadek Bunni nie jest odosobnionym incydentem, lecz częścią niepokojącego wzorca, który określił 2025 rok jako jeden z najbardziej niebezpiecznych w historii kryptowalut. Zgodnie z raportem bezpieczeństwa Web3 Hackena na 2025 rok, branża kryptowalut straciła ponad $3,1 miliarda tylko w pierwszej połowie 2025 roku z powodu ataków i oszustw. Ta oszałamiająca liczba już przekracza łączne straty z 2024 roku, które wyniosły $2,85 miliarda.
Szczególnie uderzająca jest koncentracja ataków na zdecentralizowanych giełdach. Analiza CertiK z trzeciego kwartału 2025 roku wykazała, że chociaż ogólne straty w kryptowalutach spadły o 37% w trzecim kwartale do $509 milionów, projekty DeFi i giełdy pozostały głównymi celami. Centralizowane giełdy poniosły ciężar z $182 milionami skradzionymi, ale protokoły DeFi były tuż za nimi z $86 milionami strat tylko w trzecim kwartale.
Statystyki malują niepokojący obraz ekosystemu będącego pod oblężeniem. Badacze Hackena odkryli, że exploity związane z kontrolą dostępu stanowiły około 59% wszystkich strat w pierwszej połowie 2025 roku - około $1,83 miliarda. Luki w kontraktach inteligentnych przyczyniły się do kolejnych 8%, czyli $263 milionów skradzionych. To sprawiło, że pierwsza połowa 2025 roku była najbardziej kosztownym okresem dla ataków na kontrakty inteligentne od początku 2023 roku.
Może najbardziej niepokojące jest przyspieszenie częstotliwości incydentów. Wrzesień 2025 roku odnotował rekordową liczbę exploitów przekraczających milion dolarów - 16 ataków przekraczających $1 milion każdy, najwyższą liczbę miesięczną, jaką kiedykolwiek zarejestrowano. Pomimo że niektóre protokoły wprowadzały lepsze środki bezpieczeństwa, atakujący nadal znajdują nowe luki w alarmującym tempie.
W porównaniu do poprzednich lat, rok 2025 reprezentuje zarówno postęp, jak i utrzymujący się poziom zagrożeń. Szczytowy rok dla exploitów w DeFi pozostaje 2022, kiedy skradziono ponad $3,7 miliarda. Branża odnotowała poprawę w latach 2023 i 2024, z stratami spadającymi do zakresu $2-3 miliarda rocznie. Jednak $3,1 miliarda strat w zaledwie sześć miesięcy 2025 roku sugeruje, że trend może się odwracać.
Koszt ludzki wykracza poza te abstrakcyjne liczby. Każdy exploit reprezentuje prawdziwych ludzi - dostawców płynności, traderów i inwestorów - którzy tracą swoje środki. 2,367 dotkniętych użytkowników we włamaniu na KyberSwap samodzielnie ilustruje, jak skoncentrowane ataki przenikają przez całe społeczności, niszcząc zaufanie i źródła utrzymania.
Anatomia eksploitów: Studiowanie przypadków błędów w kodzie
Aby zrozumieć, dlaczego bezpieczeństwo DeFi pozostaje tak nieuchwytne, musimy zbadać konkretne mechanizmy, przez które protokoły zawodzą. Następujące studia przypadków ujawniają powtarzające się wzorce - pożyczki błyskawiczne, manipulacja oraklami, reentrancy, błędy w kontroli dostępu i błędy logiczne - które definiują krajobraz luk w bezpieczeństwie.
Bunni DEX ($8.4M, wrzesień 2025)
Jak szczegółowo opisano powyżej, exploita Bunni wynikała z błędu zaokrąglania w logice wypłat. Atakujący użyli pożyczek błyskawicznych, mikro-wypłat i ataków sandwich w kombinacji. Innowacyjna Funkcja Dystrybucji Płynności protokołu, zaprojektowana w celu optymalizacji zwrotów dla dostawców płynności, stała się jego piętą achillesową. Exploit pokazał, jak nawet najnowocześniejsza innowacja DeFi może wprowadzać nieprzewidziane wektory ataku, gdy założenia matematyczne okazują się nieprawidłowe.
Curve Finance ($69M, lipiec 2023)
Włamanie do Curve Finance jest jednym z najbardziej technicznie fascynujących ataków w historii DeFi. Słabość istniała nie w kodzie Curve, ale w samym kompilatorze Vyper. Wersje 0.2.15, 0.2.16 i 0.3.0 Vyper zawierały krytyczny błąd, gdzie blokady reentrancy przestawały działać poprawnie, umożliwiając atakującym jednoczesne wywoływanie wielu funkcji.
Ironia jest głęboka: Vyper został stworzony specjalnie, aby być bardziej bezpiecznym niż Solidity. Jednak jak wyjaśnia analiza Hackena, ten bug na poziomie kompilatora pozostał niewykryty przez niemal dwa lata po jego wprowadzeniu w lipcu 2021 roku. Luka została naprawiona dopiero w Vyper 0.3.1 wydanej w grudniu 2021 roku, ale nikt nie zdał sobie sprawy, że starsze wersje stanowią katastrofalne ryzyko aż do ataku w lipcu 2023 roku.
Atak Curve dotknął wielu protokołów DeFi, w tym JPEG'd, Metronome i Alchemix. Firma CertiK zauważyła, że $69 milionów zostało osuszonych z różnych pul, a exploit stanowił 78,6% strat z ataków reentrancy w 2023 roku. Incydent wywołał panikę wycofywania środków, co spowodowało spadek całkowitej wartości zablokowanej Curve o niemal 50% do $1,5 miliarda w ciągu jednego dnia.
Co sprawia, że ten exploit jest szczególnie pouczający, to klasyfikacja jako „Specyficzna dla języka” luka - wady w samym języku programowania, a nie błędy programistów. To wprowadza przerażającą możliwość: nawet doskonała implementacja kodu może być zagrożona przez luki w narzędziach podstawowych.
KyberSwap ($48M, listopad 2023)
Doug Colkitt, twórca giełdy Ambient, nazwał włamanie do KyberSwap „najbardziej złożonym i starannie zaprojektowanym exploitem kontraktu inteligentnego, jaki kiedykolwiek widziałem”. Atak ten wykorzystał funkcję skoncentrowanej płynności KyberSwap Elastic poprzez to, co Colkitt nazwał „glitchem nieskończonej gotówki”.
Słabość leżała w niezgodności między szacowaniem krzyża a końcową kalkulacją ceny w mechanizmie swapu KyberSwap. Według analizy Halborna, gdy kwota zamiany była równa kwocieSwapToCrossTick minus jeden, błąd zaokrąglania powodował nieprawidłowe wycenę puli. To naruszyło założenie, że nextPrice będzie mniejszy lub równy targetPrice, prowadząc do niespodziewanego podwojenia płynności.
Atakujący rozpoczął od manipulacji ceną ETH/wstETH puli do obszaru z praktycznie żadną płynnością. Następnie wybili niewielką ilość płynności w wąskim zakresie cenowym i wykonali dwie kluczowe zamiany. Pierwszy sprzedawał 1,056 wstETH za minimalne ETH, powodując spadek ceny. Druga odwróciła to, kupując z powrotem 3,911 wstETH - znacznie więcej niż pierwotnie sprzedano. Pula dwukrotnie zliczyła płynność z początkowej pozycji LP, umożliwiając tę kradzież.
KyberSwap wdrożył mechanizm ochrony w swojej funkcji computeSwapStep, aby zapobiec takim exploitom. Jednak badacze bezpieczeństwa blockchain odkryli, że atakujący dokładnie przygotowali transakcje, aby pozostać tuż poza zakresem, który wywołałby mechanizm ochrony. Translation (with markdown links unchanged):
tę ochronę. Ta precyzyjna inżynieria podkreśla, jak zaawansowani stali się atakujący.
Euler Finance ($197M, marzec 2023)
Atak typu flash loan na Euler Finance jest największym incydentem DeFi w 2023 roku. Euler, bezzezwoleniowy protokół pożyczkowy na Ethereum, padł ofiarą luki w funkcji donateToReserves, która nie miała odpowiednich sprawdzeń płynności.
Sekwencja ataku była złożona. Atakujący najpierw pożyczył 30 milionów DAI przez flash loan z Aave. Wpłacił 20 milionów DAI do Euler, otrzymując około 19,6 miliona tokenów eDAI. Używając funkcji mint w Euler, rekursywnie pożyczył 10 razy więcej niż wpłacił - funkcja ta została zaprojektowana do efektywnej dźwigni, lecz była podatna na wykorzystanie w połączeniu z mechaniką darowizn.
Krytycznym krokiem było przekazanie 100 milionów eDAI do rezerw Euler bez odpowiedniej weryfikacji, co stworzyło nadmiernie zabezpieczony dług. Kiedy atakujący zlikwidował swoją pozycję, uzyskał 310 milionów dDAI i 259 milionów eDAI. Po wycofaniu 38,9 miliona DAI i spłacie flash loanu z odsetkami, zarobił około 8,9 miliona dolarów tylko z puli DAI. Schemat ten był powtarzany w wielu pulach, co doprowadziło do łącznej zdobyczy o wartości 197 milionów dolarów.
CertiK's incident analysis zidentyfikował dwie główne porażki: brak sprawdzeń płynności w donateToReserves, który umożliwił manipulację tokenami kapitału własnego i długu, oraz mechanizm oceniania zdrowia, który nieumyślnie pozwolił na uzyskanie zabezpieczenia przez niewypłacalne konta bez spłaty długów. Sherlock, firma audytorska, która przeglądała kod, przyznała się do odpowiedzialności i zgodziła się zrekompensować Eulerowi 4,5 miliona dolarów za nie wykrycie luki.
W zaskakującym zwrocie wydarzeń atakujący ostatecznie zwrócił wszystkie fundusze i przeprosił poprzez zaszyfrowane wiadomości na blockchain. To niezwykłe rozwiązanie nie zmniejsza jednak fundamentalnej porażki bezpieczeństwa, która umożliwiła atak.
GMX v1 ($40M, lipiec 2025)
Exploatacja GMX v1 w lipcu 2025 pokazała, że nawet pierwszogeneracyjne protokoły są narażone na ataki lata po swojej premierze. Atak celował w pulę płynności GMX na Arbitrum, wykorzystując błąd projektowy w sposobie obliczania wartości tokenów GLP.
Analiza SlowMist ujawniła pierwotną przyczynę: projekt GMX v1 natychmiast aktualizował globalne ceny śr. przy otwieraniu pozycji krótkich. To bezpośrednio wpływało na kalkulacje aktywów pod zarządem, tworząc możliwości manipulacji. Przez atak reentrancyjny, atakujący ustanowił ogromne pozycje krótkie, żeby manipulować globalnymi cenami średnimi, sztucznie podnosząc ceny GLP w jednym transakcji, a następnie zyskując przez odkupy.
Błąd reentrancyjny - opisany przez eksperta blockchain Suhail Kakar jako "najstarsza sztuczka w książce" - okazał się być bardziej fundamentalną niż powierzchowną słabością. Atakujący mógł oszukiwać kontrakt, że nie miało miejsca żadne wypłaty, wielokrotnie mintując tokeny bez odpowiedniego zabezpieczenia.
Odpowiedź GMX okazała się innowacyjna. Zamiast tylko ścigać prawnie atakującego, oferowali mu 10% wynagrodzenia jako białemu hackerowi - 5 milionów dolarów - za zwrot 90% skradzionych funduszy w ciągu 48 godzin. Manewr zadziałał. Exploiter zaakceptował poprzez wiadomość na łańcuchu: "Ok, fundusze zostaną zwrócone później." W ciągu kilku godzin fundusze zaczęły wracać. Na końcu GMX odzyskał pełną kwotę, a nawet trochę więcej z powodu wzrostu cen Bitcoina i Ethereum podczas incydentu.
Ten przypadek ilustruje nowy trend: protokoły coraz częściej traktują zaawansowanych exploiterów jako potencjalnych białych hakerów zamiast czystych przestępców, używając zachęt ekonomicznych zamiast groźb prawnych.
Balancer (sierpień 2023, $2.8M zagrożone)
Incident Balancera z sierpnia 2023 oferuje inną perspektywę - bliskie trafienie zamiast katastrofalnej straty. Kiedy Balancer odkrył krytyczną lukę, deweloperzy natychmiast ostrzegli użytkowników i pracowali nad ograniczeniem ryzyka. Udało im się zabezpieczyć 95% dotkniętych puli płynności, ale $2.8 mln (0.42% całkowitej wartości zamrożonej) pozostało zagrożone.
Pomimo agresywnych ostrzeżeń i szczegółowych instrukcji wypłaty, atakujący ostatecznie wykorzystali lukę na około $900,000. Eksploatacja używała flash pożyczek do atakowania niezałatwionych pool. PeckShield zasygnalizował, że straty przekroczyły 2,1 miliona dolarów, gdy wziąć pod uwagę wszystkie dotknięte adresy.
Postępowanie Balancer zyskało uznanie ze strony społeczności kryptowalutowej. Badacz kryptowalut Laurence Day nazwał to "idealnym przykładem dobrze przeprowadzonego ujawnienia krytycznej luki". Niemniej jednak incydent wykazał niewygodną prawdę: nawet przy wzorcowej komunikacji i szybkiej reakcji, nie jest możliwa całkowita ochrona, gdy istnieje luka.
Dodatkowe Zauważalne Eksploaty
Schemat ten kontynuuje się w licznych innych incydentach:
Cetus ($223M, 2025): Jak raportuje Hacken, Cetus doznał największego pojedynczego exploitu DeFi w 2025 roku - $223 milionów wypompowanych w zaledwie 15 minut z powodu błędu przepełnienia w obliczeniach płynności. Ten atak stanowił znaczną część $300 milionów strat DeFi w drugim kwartale.
Cork Protocol ($12M, 2025): Zgodnie z tym samym opracowaniem Hacken, exploit Cork spowodował się na skutek tego, że deweloperzy zmodyfikowali domyślne uprawnienia Uniswap V4 w funkcji beforeSwap hook. Atakujący wykorzystali niewystarczające sprawdzenia praw dostępu do wprowadzenia złośliwych danych i wyssania $12 milionów.
Orbit Chain ($80M, grudzień 2023): To niepowodzenie integracji mostu krzyżowego i DEX podkreśliło skumulowane ryzyka, gdy protokoły rozciągają się na wiele blockchainów. Skutek został wywołany przez skompromitowane portfele multi-signature umożliwiające masową kradzież funduszy.
SushiSwap Router ($3.3M, kwiecień 2023): Niewłaściwe użycie publicznej funkcji pozwoliło na nieautoryzowany dostęp do logiki routingu, pokazując, że nawet drobne przeoczenia w kontroli dostępu mogą być kosztowne.
Uranium Finance, Radiate Capital, KokonutSwap: Te mniejsze protokoły doznały podobnych losów - błędy logiczne w zarządzaniu płynnością, niewystarczająca walidacja wejścia, oraz niewłaściwe kontrole dostępu, które atakujący wykorzystywali dla milionów straconych środków.
Dlaczego Audyty Nadal Nie Wykrywają Prawdziwych Zagrożeń
Wykorzystanie Bunni krystalizuje jeden z najbardziej frustrujących paradoksów DeFi: jak to jest, że protokoły z wieloma profesjonalnymi audytami mimo to zawodzą katastrofalnie. Aby to zrozumieć, musimy zbadać, czym audyty faktycznie się zajmują - i co ważniejsze, czym nie mogą.
Tradycyjne audyty smart kontraktów koncentrują się głównie na syntaktycznych lukach: ryzyku reentrancyjności, przepełnieniu/ niedowypełnieniu liczb całkowitych, niechronionych funkcjach, optymalizacji gazu, i zgodności z najlepszymi praktykami. Audytorzy badają kod linia po linii, sprawdzając pod kątem powszechnych wzorców luk udokumentowanych w bazach takich jak Smart Contract Weakness Classification Registry. Ten proces, choć wartościowy, działa na poziomie implementacji.
Luki semantyczne - wady na poziomie logiki jak błąd zaokrąglania w Bunni - istnieją na wyższym konceptualnym poziomie. Te błędy pojawiają się, gdy kod działa dokładnie tak, jak napisano, lecz prowadzi do niezamierzonych skutków w specyficznych scenariuszach. Funkcja wycofania Bunni doskonale działała z perspektywy wykonania kodu. Po prostu działała odwrotnie od założeń modelu ekonomicznego deweloperów.
Trail of Bits oraz Cyfrin, firmy, które przeprowadziły audyt Bunni, są szanowanymi liderami w dziedzinie bezpieczeństwa blockchain. Trail of Bits audytował główne protokoły jak Uniswap, Compound i Maker. Ich niepowodzenie w wykryciu błędu Bunni nie wynikało z niekompetencji - odzwierciedla to fundamentalne ograniczenia metodologii audytów.
Kilka czynników ogranicza skuteczność audytów:
Czas i ograniczenia zasobów: Kompletne audyty zazwyczaj kosztują $40,000-$100,000 i trwają 2-4 tygodnie. Dla złożonych protokołów jak Bunni z innowacyjnymi funkcjami, naprawdę wyczerpujące testowanie wszystkich przypadków brzegowych wymagałoby miesięcy i kosztów przekraczających budżety większości projektów. Audytorzy muszą podejmować praktyczne kompromisy pomiędzy głębokością a ekonomią.
Wyzwania nowej architektury: Bunni zbudowany na nowym systemie hooków Uniswap v4, wprowadzonym późno w 2024 roku. Ograniczone testowanie rzeczywiste protokołów opartych na hookach oznaczało, że audytorzy nie mieli ustalonych wzorców luk do odniesienia. Innowacja z natury zwiększa ryzyko wchodząc na nieznane terytoria.
Niejasność specyfikacji: Audytorzy mogą tylko sprawdzać, czy kod zgadza się z specyfikacjami. Jeśli same specyfikacje zawierają błędne logiki lub niepełne definicje przypadków krańcowych, audytorzy mogą zatwierdzić zasadniczo wadliwe projekty. Funkcja dystrybucji płynności Bunni była zaprojektowana do optymalizacji zwrotów, lecz specyfikacja najwyraźniej nie uwzględniała w pełni zachowań zaokrąglających w skrajnych warunkach.
Problem kompozycji: Protokoły DeFi integrują się z licznymi systemami zewnętrznymi - wyrocznie cen, inne protokoły, mechanizmy zarządzania. Audytorzy zazwyczaj oceniają kontrakty w izolacji, nie wszystkie możliwe scenariusze interakcji. Luki często pojawiają się z nieoczekiwanych kombinacji legalnych funkcji.
To ograniczenie manifestuje się w tym, co ludzie z branży nazywają "audytem teatru" - projekty wyraźnie pokazujące odznaki audytów do celów marketingowych, podczas gdy ukrywają eksploatowalne luki. Według danych Immunefi, około 60% głównych exploitów ma miejsce w protokołach, które przeszły co najmniej jeden audyt. Obecność audytu daje fałszywe poczucie bezpieczeństwa, zamiast prawdziwego.Content: Środowisko "wyścigu do rynku". Projekty stoją przed intensywną presją, by szybko wprowadzić się na rynek przed konkurencją. Każdy tydzień opóźnienia w rozwoju kosztuje potencjalny udział w rynku i całkowitą wartość zamkniętą. Długotrwałe, kompleksowe przeglądy bezpieczeństwa są w konflikcie z tą pilnością.
Zastanów się nad asymetrią zachęt: koszt audytu może wynosić 100 000 dolarów, podczas gdy średnie straty związane z exploitami przekraczają 10-30 milionów dolarów. Z perspektywy racjonalnego działacza, projekty powinny mocno inwestować w bezpieczeństwo. Jednak ekonomia behawioralna pokazuje inną historię. Założyciele wykazują się optymistycznym nastawieniem, przekonując się, że ich kod jest wyjątkowy, że ataki ich nie celują lub że szybka iteracja przewyższa gruntowne przygotowanie.
Podatność Vyper, która zniszczyła Curve, ilustruje inny wymiar: bezpieczeństwo łańcucha dostaw. Nawet jeśli deweloperzy protokołu piszą doskonały kod i audytorzy dokładnie go przeglądają, podatności w kompilatorach, bibliotekach lub narzędziach deweloperskich mogą unieważnić te wszystkie wysiłki. To tworzy fałszywe poczucie bezpieczeństwa, w którym zarówno deweloperzy, jak i audytorzy wierzą, że kod jest bezpieczny, ponieważ ich specyficzne dziedziny wypadają dobrze.
Ekonomia Niebezpieczeństwa
Zrozumienie ciągłych porażek w zakresie bezpieczeństwa DeFi wymaga zbadania podstawowych sił ekonomicznych, które skłaniają do ryzykownych praktyk rozwoju.
Mentalność "ruchu szybkiego i gromadzenia TVL" dominuje w kulturze DeFi. Całkowita wartość zamknięta służy jako główny miernik sukcesu protokołu, bezpośrednio wpływając na ceny tokenów, zaufanie użytkowników i pozycjonowanie konkurencyjne. Protokoły starają się przyciągać płynność przez wysokie zyski, nowatorskie funkcje i agresywny marketing. Bezpieczeństwo, w przeciwieństwie, jest niewidzialne aż do katastrofalnej porażki. Projekty, które spędzają sześć miesięcy na gruntownym testowaniu, podczas gdy konkurenci wprowadzają się na rynek i zdobywają udział w rynku, stoją przed egzystencjalną presją, by skompromitować się w kwestii bezpieczeństwa.
Ta dynamika tworzy perwersyjne efekty selekcji. Konserwatywne protokoły, które priorytetyzują bezpieczeństwo, mogą nigdy nie osiągnąć TVL wymaganej do długoterminowego przetrwania, podczas gdy ryzykowne projekty, które "szybko działają i niszczą rzeczy", zdobywają entuzjazm wczesnych użytkowników. Rynek efektywnie karze ostrożność i nagradza lekkomyślność - przynajmniej dopóki nie nastąpi exploit.
Kompozycyjność, największa siła DeFi, staje się jej piętą achillesową w tym środowisku. Nowoczesne protokoły integrują zewnętrzne orakle cenowe jak Chainlink, pożyczają płynność z Aave lub Compound, trasują przez Uniswap i wchodzą w interakcje z dziesiątkami innych systemów. Każdy punkt integracji mnoży potencjalne powierzchnie ataków. Podatność w jakimkolwiek połączonym protokole może kaskadować przez cały ekosystem.
Wpływ ataku na Euler na Balancer, Angle i Idle Finance zademonstrował to ryzyko infekcji. Pool Euler Boosted USD Balancera stracił 11,9 miliona dolarów - 65% jego całkowitej wartości zamkniętej - mimo że własny kod Balancera był bezpieczny. Angle miał 17,6 miliona USDC uwięzionych w Euler, a Idle Finance stracił 4,6 miliona. Podatność jednego protokołu zainfekowała cały graf DeFi.
Deweloperzy stoją przed niemożliwymi kompromisami. Budowanie w izolacji oznacza rezygnację z korzyści kompozycyjności i ograniczenie funkcjonalności. Szerokie integrowanie oznacza przyjmowanie ryzyka od każdego połączonego protokołu. Nie ma bezpiecznej ścieżki, jedynie stopnie zagrożenia.
Ekonomiczna asymetria między obrońcami a atakującymi jest niezwykła. Protokoły muszą bronić się przed wszystkimi możliwymi wektorami ataków na milionach linii kodu i złożonych interakcjach. Atakującym wystarczy znaleźć jedną podatność do wykorzystania. Obrońcy ponoszą znaczne koszty (czas rozwoju, opłaty za audyt, systemy monitorowania) nieustannie. Atakujący inwestują wysiłek raz dla potencjalnie ogromnych zysków.
Pożyczki błyskawiczne, dostępne na platformach takich jak Aave i dYdX, dramatycznie obniżają barierę kapitałową dla ataków. Historyczne exploit wymagają, aby atakujący posiadali lub pożyczyli dużą ilość kryptowaluty z góry. Pożyczki błyskawiczne dostarczają milionów kapitału w jednej transakcji przy minimalnych kosztach. Dopóki pożyczka zostanie spłacona przed zakończeniem transakcji, ataki stają się praktycznie bez kosztowe do wypróbowania.
Według Raportu Halborna o 100 Najważniejszych Atakach na DeFi, ataki przy użyciu pożyczek błyskawicznych gwałtownie wzrosły w 2024 roku, stanowiąc 83,3% kwalifikujących się exploitów. Rok 2025 kontynuuje ten trend. Technologia przekształciła wykorzystanie błędów z kapitałowo intensywnej profesjonalnej operacji na coś, co każdy wykwalifikowany deweloper z pomysłowym wykorzystaniem błędu może wypróbować.
Obliczenie wartości oczekiwanej zdecydowanie sprzyja atakującym. Weźmy pod uwagę: średni koszt audytu wynosi od 40 000 do 100 000 dolarów. Średnie straty wynikające z exploitów wynoszą od 10 do 30 milionów dolarów. Mimo to wiele protokołów boryka się nawet z podstawowymi audytami. Tymczasem, pomyślni atakujący mogą ukraść dziesiątki milionów w ciągu minut przy minimalnych z góry inwestycjach.
Ta nierównowaga odzwierciedla szerszą porażkę rynku. Bezpieczeństwo jest dobrem publicznym - wszyscy korzystają z solidnych protokołów, ale poszczególni aktorzy mają ograniczone zachęty do płacenia za zbiorowe bezpieczeństwo. Protokoły, które intensywnie inwestują w bezpieczeństwo, subsydiują "pasażerów na gapę", którzy kopiują ich kod bez ponoszenia podobnych kosztów. Tworzy to tragedię wspólnot, gdzie systematyczne niedoinwestowanie w bezpieczeństwo utrzymuje się pomimo katastrofalnych skumulowanych strat.
Paradox Flash Loan
Pożyczki błyskawiczne to chyba najbardziej paradoksalny element w bezpieczeństwie DeFi: technologia niezbędna dla funkcjonalności ekosystemu, która jednocześnie umożliwia wiele jego najgorszych exploitów.
W ich sercu, pożyczki błyskawiczne to pożyczki niezabezpieczone, które muszą być zaciągnięte i spłacone w ramach jednej transakcji blockchain. Jeśli spłata się nie uda, cała transakcja jest unieważniona, jakby pożyczka nigdy nie miała miejsca. To eliminuje ryzyko niewypłacalności dla pożyczkodawców, jednocześnie dając pożyczkobiorcom tymczasowy dostęp do ogromnego kapitału.
Legalne przypadki użycia są przekonujące. Arbitrzy używają pożyczek błyskawicznych do korygowania nieskuteczności cenowych na giełdach, poprawiając efektywność rynku. Traderzy mogą refinansować pozycje, przenosząc zabezpieczenie z jednej platformy pożyczkowej na inną z lepszymi warunkami. Deweloperzy mogą testować mechaniki likwidacji lub testować odporność protokołów na stres bez ryzykowania własnych funduszy. Te aplikacje zwiększają kompozycyjność DeFi i efektywność kapitału.
Jednak te same właściwości, które sprawiają, że pożyczki błyskawiczne są przydatne, czynią je idealnymi do wykorzystania. Weźmy pod uwagę typowy scenariusz ataku przy użyciu pożyczki błyskawicznej:
Krok 1 - Pożyczka: Atakujący zaciąga pożyczkę błyskawiczną wartości milionów tokenów z Aave lub dYdX, płacąc tylko niewielką opłatę (zwykle 0,09% lub mniej).
Krok 2 - Manipulacja: Korzystając z pożyczonych środków, atakujący manipuluje docelowym protokołem - być może przekrzywiając orakl cenowy, spływając płynność lub eksploatując błąd reentrancji.
Krok 3 - Ekstrakcja: Manipulacja umożliwia nieautoryzowane wypłaty lub korzystne swapy, które przynoszą zysk atakującemu.
Krok 4 - Spłata: Atakujący zwraca kwotę pierwotnej pożyczki wraz z opłatami, pocketując wybraną różnicę.
Całkowity czas: Wszystko to dzieje się w jednej transakcji, często zakończonej w sekundach. Jeśli jakikolwiek krok się nie powiedzie, cała sekwencja jest unieważniona, co oznacza, że atakujący niczym nie ryzykują.
Eksploit Bunni ilustruje ten wzór. Atakujący używał pożyczek błyskawicznych do pożyczania tokenów, wykonywał swapy w celu manipulacji cenami puli, wykonywał liczne mikro-wypłaty w celu wykorzystania błędów w zaokrąglaniu, a następnie spłacał pożyczki i odchodził z 8,4 miliona dolarów. Tradycyjne finanse nie mają odpowiednika - wyobraź sobie uzyskanie darmowego dostępu do 30 milionów dolarów na próbę napadu na bank, z gwarancją, że jeśli zostaniesz złapany, cała próba po prostu nigdy się nie wydarzyła.
Badania Chainalysis na temat ataku Euler pokazują, jak pożyczki błyskawiczne umożliwiają inaczej niemożliwe exploit. Atakujący potrzebował 30 milionów dolarów w chwilowym kapitale do manipulacji wskaźnikami pożyczek Euler. Bez pożyczek błyskawicznych, zdobycie takiego kapitału wymagałoby albo znacznych osobistych bogactw, albo skomplikowanego prania zysków z poprzednich ataków hakerskich. Pożyczki błyskawiczne zmniejszają barierę wejścia do niemal zera.
Paradox polega na tym: zakazanie lub mocne ograniczenie pożyczek błyskawicznych podważyłoby podstawowe zasady DeFi i wyeliminowało legalne przypadki użycia. Pożyczki błyskawiczne umożliwiają arbitraże atomowe, które utrzymują efektywność rynków DeFi. Pozwalają one przepływowi kapitału szybko do najbardziej produktywnych zastosowań. Ich usunięcie zmniejszyłoby płynność i ograniczyłoby kompozycyjność - cechy, które sprawiają, że DeFi jest innowacyjne.
Jednak dopuszczenie pożyczek błyskawicznych oznacza akceptację, że wszelkie podatności, niezależnie od tego, jak kapitałochłonne do wykorzystania, stają się dostępne dla każdego atakującego o wystarczających umiejętnościach technicznych. Technologia demokracyzuje zarówno innowacyjność, jak i możliwość atakowania w równym stopniu.
Niektóre protokoły próbowały pośrednich rozwiązań. Opóźnienia czasowe na pożyczki błyskawiczne, wymagające od pożyczkobiorców przetrzymania środków przez wiele bloków, zapobiegłyby atakom atomowym, ale także wyeliminowałyby możliwości arbitrażu. Białe listy pożyczkobiorców zatwierdzone przez zarządzanie zachowują funkcjonalność dla znanych aktorów, ale sprzeciwiają się bezzezwoleniowej filozofii DeFi. Wyłączniki obwodowe, które zawieszają pule podczas skrajnej zmienności, mogą ograniczać szkody, ale mogą wywoływać fałszywe alarmy, szkodząc doświadczeniu użytkownika.
Dokumentacja Aave opisuje pożyczki błyskawiczne jako "potężne narzędzie", które "należy używać ostrożnie". To ostrożne sformułowanie uznaje dylemat: narzędzie samo w sobie jest neutralne, ale jego zastosowania wahają się od korzystnych do destrukcyjnych, w zależności od intencji użytkowników. DeFi nie może znieść pożyczek błyskawicznych, ani też nie byłoby pożądane, biorąc pod uwagę ich uzasadnioną użyteczność. Zamiast tego, protokoły muszą projektować z założeniem, że każda operacja możliwa z nieograniczonym kapitałem zostanie ostatecznie wypróbowana.
Próby Przemyślenia Bezpieczeństwa DeFi
Rozpoznając trwałe podatności, branża DeFi zaczęła eksperymentować z nowymi podejściami do bezpieczeństwa, które wykraczają poza tradycyjne audyty.
Monitorowanie Zagrożeń w Czasie Rzeczywistym
Forta Network reprezentuje wiodący nurt ciągłego monitorowania. Zamiast audytowania kodu raz przed wdrożeniem,I'm sorry, I can assist in conveying the general content in Polish while excluding translation for markdown links as requested. Here is the translation below:
Forta używa zdecentralizowanej sieci botów bezpieczeństwa, które monitorują transakcje blockchain w czasie rzeczywistym, szukając podejrzanych wzorców. Kiedy występuje nietypowa aktywność - na przykład szybka pożyczka flashowa, po której następuje gwałtowne opróżnienie puli - boty Forta uruchamiają alerty dla zespołów protokołów i użytkowników.
To podejście uznaje, że luki w zabezpieczeniach będą istnieć i koncentruje się na szybkim wykrywaniu i reagowaniu. Jeśli eksploity można zidentyfikować w ciągu sekund lub minut, a nie godzin, protokoły mogą wstrzymać operacje, ograniczając szkody. Kilka protokołów integruje teraz monitoring Forta jako standardową warstwę bezpieczeństwa.
Wyzwanie polega na odróżnieniu złośliwej aktywności od legalnego wykorzystania w rzadkich przypadkach. Fałszywe alarmy, które niepotrzebnie wstrzymują operacje protokołu, osłabiają zaufanie użytkowników i funkcjonalność. Kalibracja algorytmów detekcji wymaga ciągłego doskonalenia, gdy atakujący rozwijają swoje techniki.
Bezpieczniki i funkcje pauzy
Nowoczesne inteligentne kontrakty coraz częściej obejmują funkcje „pauzy”, które zamrażają operacje, gdy występują anomalia. Te bezpieczniki mogą być uruchamiane ręcznie przez zespoły protokołów lub automatycznie na podstawie zdefiniowanych progów - nietypowe wolumeny obrotu, szybkie zmiany płynności lub rozpoznawanie wzorców wskazujących na ataki.
Odpowiedź GMX na swój atak obejmowała natychmiastowe wstrzymanie dotkniętej funkcjonalności po wykryciu. Choć nie zapobiegło to początkowej stracie, powstrzymało dalsze szkody i dało zespołowi czas na negocjacje z atakującym. Bezpieczniki przekształcają eksploity z całkowitych awarii protokołów w kontrolowane incydenty.
Minusem jest centralizacja. Funkcje pauzy wymagają zaufanych ról z autorytetem do zatrzymywania operacji, co jest sprzeczne z ideałem DeFi bez zaufania. Jeśli uprawnienia do pauzy zostaną naruszone, złośliwi aktorzy mogą zamrozić protokoły, aby manipulować rynkami lub wymuszać użytkowników. Balansowanie bezpieczeństwa i decentralizacji pozostaje nierozwiązanym napięciem.
Detekcja anomalii oparta na AI
Sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe oferują obiecujące zastosowania dla bezpieczeństwa. Szkoląc modele na historii danych o eksploitach i wzorcach normalnego zachowania protokołów, systemy AI mogą identyfikować podejrzane transakcje, których analitycy ludzkie lub systemy oparte na regułach mogą nie zauważyć.
Raport Hacken z 2025 roku zanotował 1025% wzrost eksploitów związanych z AI, ale także podkreślił potencjał AI w obronie. AI może analizować interakcje kontraktowe na dużą skalę, symulować tysiące rzadkich przypadków i uczyć się z każdego nowego exploitu w celu poprawy detekcji.
Jednak bezpieczeństwo AI stoi przed własnymi wyzwaniami. Uczenie maszynowe uwikłane w przeciwdziałanie oznacza, że atakujący mogą tworzyć eksploity zaprojektowane specjalnie, aby unikać wykrycia AI. Uprzedzenia w danych treningowych mogą tworzyć ślepe miejsca. I natura "czarnej skrzynki" niektórych decyzji AI sprawia, że trudno jest zrozumieć, dlaczego pewne transakcje wywołują alerty.
Ciągłe ramy audytu
Zamiast jednorazowych audytów przed wprowadzeniem na rynek, projekty takie jak OpenZeppelin i Certora opowiadają się za ciągłym przeglądem bezpieczeństwa. Platforma Defender OpenZeppelin zapewnia ciągłe monitorowanie i automatyzację operacji bezpieczeństwa. Certora oferuje usługi formalnej weryfikacji, które matematycznie potwierdzają poprawność kodu.
Formalna weryfikacja stanowi złoty standard. Wyrażając zachowanie kontraktu jako specyfikacje matematyczne i używając dowodników twierdzeń do weryfikacji, że kod spełnia te specyfikacje, formalna weryfikacja może zidentyfikować całe klasy błędów niemożliwe do znalezienia poprzez testowanie. Luka Vyper Curve, na przykład, zostałaby uchwycona przez formalną weryfikację zachowania blokady ponownego wejścia.
Ograniczeniem jest koszt i złożoność. Formalna weryfikacja wymaga specjalistycznej wiedzy i może kosztować setki tysięcy dolarów. Większość projektów DeFi nie może sobie pozwolić na tak szerokie procesy. Ponadto formalna weryfikacja jedynie udowadnia, że kod spełnia specyfikacje — jeśli specyfikacje zawierają błędy (jak w przypadku Bunni), weryfikacja dostarcza fałszywej pewności.
Ewolucja nagród za błędy
Nagrody za błędy ewoluowały dramatycznie. Immunefi, wiodąca platforma nagród za błędy w Web3, wypłaciła ponad 100 milionów dolarów badaczom bezpieczeństwa na rok 2025. Nagrody za krytyczne luki regularnie przekraczają teraz 1-2 miliony dolarów, a niektóre protokoły oferują do 10 milionów dolarów za najbardziej poważne znaleziska.
Przypadek GMX ilustrował nowy trend: protokoły oferujące nagrody retrospektywnie eksploiterom. Zamiast ścigać atakujących przez organy ścigania — kosztowne, powolne i często bezowocne biorąc pod uwagę pseudonimową naturę kryptowalut — protokoły oferują "white hat" oferty. Zwróć 90% skradzionych funduszy, zachowaj 10% jako nagrodę, nie będzie żadnych konsekwencji prawnych.
To pragmatyczne podejście uznaje, że odzyskanie funduszy tradycyjnymi metodami rzadko się udaje. Dane Chainalysis pokazują, że tylko około 10% skradzionych krypto-Rachmi można odzyskać przez organy ścigania. Traktowanie wyrafinowanych atakujących jako łowców nagród za błędy, a nie przestępców, znacznie poprawia wskaźniki odzyskiwania.
Krytycy argumentują, że to motywuje eksploatację. Dlaczego szukać błędów do zgłoszenia za umiarkowane nagrody, kiedy można ukraść miliony i negocjować zwrot za 10%? Kontrargumentem jest to, że wyrafinowani atakujący już mogliby wykorzystać luki i wyprać fundusze przez mixery takie jak Tornado Cash. Nagroda po prostu zapewnia ścieżkę wyjścia, która korzysta obu stronom.
Sojusz Bezpieczeństwa Blockchain
Koordynacja przemysłu poprzez grupy takie jak Sojusz Bezpieczeństwa Blockchain ma na celu dzielenie się informacjami o zagrożeniach i najlepszymi praktykami między protokołami. Kiedy jeden protokół cierpi z powodu eksploitu, szybkie rozprzestrzenianie szczegółów ataku pozwala innym sprawdzić, czy podobne luki występują w ich kodzie.
To kolektywne podejście traktuje bezpieczeństwo DeFi jako dobro wspólne wymagające współpracy, a nie konkurencji. Jednak koordynacja jest ograniczona. Protokoly często wstrzymują szczegóły eksploitu w obawie przed atakami naśladowczymi lub uszczerbkiem na reputacji. Budowanie zaufania wystarczającego do naprawdę otwartej wymiany informacji między konkurującymi protokołami okazuje się trudne.
Efekt Uniswap V4: Niestandardowe Haki, Niestandardowe Ryzyko
Wprowadzenie Uniswap V4 pod koniec 2024 roku stanowiło zmianę paradygmatu w architekturze DEX - oraz w rozważaniach dotyczących bezpieczeństwa. Wprowadzenie haków umożliwia nieskończoną personalizację puli płynności, pozwalając deweloperom na wprowadzenie niestandardowej logiki w kluczowych punktach cyklu życia puli: przed wymianą, po wymianie, przed dodaniem płynności, po usunięciu płynności i więcej.
Ta moc odblokowuje ogromne możliwości. Deweloperzy mogą tworzyć dynamiczne struktury opłat, które dostosowują się do zmienności. Mogą wdrażać niestandardowe krzywe cenowe, limitowane zlecenia, ważonych czasem średnich twórców rynku, optymalizacje płynności skoncentrowanej i złożone strategie wcześniej niemożliwe w automatycznych animatorach rynku. Każda pula staje się programowalna, a nie tylko konfigurowalna.
Bunni był przykładem tego potencjału. Zbudowany na hakach Uniswap V4, Funkcja Dystrybucji Płynności Buniego próbowała automatycznie optymalizować zwroty dla dostawców płynności poprzez dynamiczne przydzielanie kapitału do obszarów cenowych o wysokim wolumenie. Innowacja była prawdziwa - technologia Bunni przyciągnęła 60 milionów dolarów w TVL przed exploitem - ale złożoność okazała się fatalna.
Analiza haków przeprowadzona przez firmę Hacken identyfikuje wiele kategorii luk w zabezpieczeniach wprowadzonych przez tę architekturę:
Ryzyka konfiguracji: Nieprawidłowa konfiguracja uprawnień haków może prowadzić do nieudanych wymian, warunków odmowy usługi lub nieoczekiwanego zachowania. Haki muszą poprawnie określać, które punkty cyklu życia adresują. Błedy mogą blokować użytkowników poza pulami lub umożliwiać nieautoryzowany dostęp.
Obsługa delty: Uniswap V4 wykorzystuje niestandardowy mechanizm księgowy, w którym haki zwracają "deltę" - zmiany w saldzie, które wpływają na wykonanie wymiany. Niepoprawne obliczenia delty mogą powodować nieprawidłowe przypisanie funduszy, umożliwiać kradzież przez manipulację lub prowadzić do awarii wymiany. Dokładność matematyczna wymagana do tego przekracza typowy rozwój inteligentnych kontraktów.
Haki asynchroniczne: Niektóre haki przejmują pełną kontrolę nad aktywami podczas operacji, zamiast jedynie modyfikować parametry. Te "haki asynchroniczne" wprowadzają ryzyko związane z przechowywaniem - jeśli kontrakt na hakach zostanie naruszony, fundusze są bezpośrednio dostępne. Tradycyjny Uniswap utrzymywał własność użytkowników przez cały czas trwania wymian. Haki mogą złamać tę właściwość bezpieczeństwa.
Kontrola dostępu: Haki mogą obejmować uprzywilejowane funkcje - pauzowanie, aktualizację, modyfikowanie parametrów. Jeśli kontrola dostępu jest słaba lub klucze są zagrożone, atakujący mogą wstrzyknąć złośliwą logikę lub ukraść fundusze. Analiza CertiK zauważa, że aktualizowalne haki, które przechowują fundusze użytkowników, stwarzają szczególne ryzyko, jeśli autorytety aktualizacji są kompromitowane.
Eksplozje złożoności: Haki mogą komunikować się z zewnętrznymi kontraktami, tworząc łańcuchy zależności. Luka w jakimkolwiek zewnętrznym systemie może przenosić się przez hak do podstawowej puli. Powierzchnia ataku mnoży się z każdym punktem integracji.
Niepowodzenie Bunni wynikało ze złożoności obsługi delty w jej niestandardowej logice dystrybucji płynności. Błąd zaokrąglenia w obliczeniach wypłat był dokładnie tego rodzaju subtelnym błędem matematycznym, który staje się katastrofalny na dużą skalę. Tradycyjne audyty miały trudności z wykrywaniem tego, ponieważ haki reprezentują nowe wzorce kodu bez ustalonych baz danych luk, do których można się odwoływać.
Dokumentacja V4 Uniswap Foundation podkreśla kwestie bezpieczeństwa, ale przyznaje, że deweloperzy haków ponoszą odpowiedzialność za swoje implementacje. Podstawowe kontrakty Uniswap V4 przeszły dziewięć niezależnych audytów i konkurs na bug bounty o wartości 15,5 miliona dolarów. Warstwa bazowa jest bezpieczna. Ale haki zbudowane na wierzchu, takie jak Bunni, muszą osiągnąć własny poziom bezpieczeństwa.
Przełamać Barierę Bezpieczeństwa
Security - a challenge many teams lack resources to meet.
Rozprzestrzenienie się protokołów opartych na "hookach" tworzy długą listę mniejszych projektów, z których każdy ma unikatową logikę wymagającą indywidualnego audytu. Rozprasza to uwagę w zakresie bezpieczeństwa na dziesiątki lub setki implementacji zamiast skoncentrować ją na kilku kluczowych protokołach. Taka różnorodność umożliwia innowacje, ale jednocześnie zwielokrotnia ryzyko.
Niektórzy badacze bezpieczeństwa przewidują, że "hooki" staną się przyczyną nowej fali exploitów przez 2025 i 2026 rok, gdy deweloperzy będą nabywać kosztowne doświadczenia w zakresie ich właściwej implementacji. Inni uważają, że standaryzacja powszechnych wzorców "hooków", takich jak biblioteki implementacji hooków OpenZeppelin, ostatecznie stworzy bezpieczne bloki konstrukcyjne, które zmniejszą ryzyko innowacji.
Wymiary Prawne, Ubezpieczeniowe i Polityczne
W miarę narastających strat w DeFi, pojawiają się regulacje i mechanizmy przenoszenia ryzyka, choć ich skuteczność pozostaje niepewna.
Presja Regulacyjna
Przepisy Unii Europejskiej dotyczące rynków kryptoaktywów (MiCA), które weszły w życie w 2024 roku, ustanawiają wymagania licencyjne i standardy operacyjne dla dostawców usług kryptograficznych. Choć MiCA głównie celuje w scentralizowane giełdy i depozytariuszy, jej postanowienia dotyczące odporności operacyjnej i standardów bezpieczeństwa stanowią pośrednią presję na protokoły DeFi.
The Financial Action Task Force (FATF) zaktualizował wytyczne podkreślające, że protokoły DeFi mające jakiekolwiek elementy scentralizowanej kontroli - takie jak klucze administracyjne lub przełączniki opłat - powinny być regulowane podobnie do tradycyjnych pośredników finansowych. Stanowi to prawne niepewności dla projektów próbujących zrównoważyć bezpieczeństwo (wymagające pewnej kontroli administracyjnej) z unikaniem regulacji (wymagające całkowitej decentralizacji).
Regulatorzy USA byli mniej konsekwentni, z SEC i CFTC rywalizującymi o jurysdykcję, dostarczając mało jasności co do wymogów zgodności. Ta niejasność regulacyjna paradoksalnie zniechęca do inwestowania w bezpieczeństwo - jeśli status prawny protokołu jest niejasny, założyciele wahają się przed wydatkowaniem zasobów na zgodność i bezpieczeństwo, gdy sam model biznesowy może zostać uznany za nielegalny.
Ubezpieczenie na Łańcuchu
Nexus Mutual, Sherlock Protocol i Risk Harbor wprowadziły zdecentralizowane ubezpieczenia dla ryzyk związanych z inteligentnymi kontraktami. Użytkownicy mogą kupować ochronę przed specifikiem wyeksploatowania protokołu. Jeśli dochodzi do wyeksploatowania, roszczenia są wypłacane z pul ubezpieczeniowych finansowanych przez składki i wkłady kapitałowe.
Te protokoły ubezpieczeniowe stają przed własnymi wyzwaniami. Dokładne wyceny ryzyka w szybko rozwijającym się środowisku z ograniczoną ilością danych historycznych okazują się trudne. Wskaźniki strat Nexus Mutual były niestabilne - niektóre okresy z minimalnymi roszczeniami, inne z ogromnymi wypłatami, które nadwyrężyły rezerwy puli.
Model Sherlocka próbuje to rozwiązać, polecając, aby eksperci ds. bezpieczeństwa zabezpieczali kapitał jako subskrybentów. Eksperci audytują protokoły i stawiają własne fundusze, obstawiając dokładność swojej oceny. Jeśli przeoczają podatności, które prowadzą do wyeksploatowania, ich stawka jest używana do pokrycia roszczeń. Zbieżność interesów powoduje, że Sherlock stanął w obliczu przegranej o wartości 4,5 miliona dolarów wypłaty na rzecz Euler - stawia, że utracone przez nich w audycie podatności pokryły ubezpieczenie.
Jednak ubezpieczenia pozostają niszowym rynkiem. Zgodnie z danymi DeFi Llama, całkowita wartość zablokowana w protokołach ubezpieczeń DeFi wynosi jedynie około 500 milionów USD - mniej niż 0,1% całkowitej wartości zablokowanej w DeFi. Większość użytkowników pozostaje nieubezpieczonych, z powodu ignorancji, kosztów lub przekonania, że eksploatacje ich nie dotyczą.
Pytania o Odpowiedzialność Prawną
Nad tym wszystkim rozpościera się filozoficzne i prawne pytanie: czy protokoły DeFi powinny ponosić odpowiedzialność prawną za zaniedbanie? Tradycyjne instytucje finansowe stawiają czoła pozwom i sankcjom regulacyjnym za niepowodzenia w zakresie bezpieczeństwa. Czy deweloperzy, którzy wdrażają nie w pełni zweryfikowany kod, ale mimo to podatny, powinni ponieść podobną odpowiedzialność?
Argumenty za odpowiedzialnością obejmują ochronę użytkowników i zachęcanie do inwestowania w bezpieczeństwo. Jeśli deweloperzy nie ponoszą konsekwencji błędnego projektowania, przenoszą ryzyko na użytkowników. Odpowiedzialność prawna wewnętrznie wpływa na te koszty, zachęcając do bardziej konsekwentnej praktyki bezpieczeństwa.
Argumenty przeciwko obejmują zahamowanie innowacji i sprzeczność z zasadami open-source. Protokoły DeFi często jednoznacznie zrzeczenia się odpowiedzialności przez warunki usługi, ostrzegając użytkowników przed ryzykiem. Obciążenie deweloperów odpowiedzialnością za niezamierzone podatności może odstraszyć talenty od Web3 całkowicie. Dodatkowo, wiele protokołów jest naprawdę zdecentralizowanych, bez jasnego podmiotu prawnego do pociągnięcia do odpowiedzialności.
Przypadek Bunni ilustruje tę napięcie. Zespołu sześciu osób poświęcił lata na rozwój protokołu, przeprowadził profesjonalne audyty i stracił własny zainwestowany kapitał na wyeksploatacji. Czy powinni zostać pociągnięci do odpowiedzialności prawnej za błąd logiki, który przeoczyło wielu ekspertów? Czy też próba potępienia ich za szczery błąd podczas działania na ostrych granicach technologii jedynie karą za innowację?
Na te pytania wciąż nie ma odpowiedzi, ponieważ systemy prawne zmagają się z dostosowaniem wiekowych ram do zdecentralizowanych sieci.
Przyszłość Bezpieczeństwa w Łańcuchu
Patrząc w przyszłość, kilka trendów może przekształcić bezpieczeństwo DeFi w nadchodzącej dekadzie:
Weryfikowalne Standardy Bezpieczeństwa
Branża dąży w kierunku "dowodów potwierdzających poprawność" - używając weryfikacji formalnej i dowodów matematycznych do gwarantowania zachowania kontraktu, a nie polegania tylko na testach. Runtime Verification i Certora budują narzędzia, które czynią formalną weryfikację dostępną dla większej liczby projektów.
Wyobraź sobie przyszłość, w której kontrakty posiadają kryptograficzne dowody właściwości bezpieczeństwa. Użytkownicy mogliby zweryfikować te roszczenia, zanim wejdą w interakcje, podobnie do certyfikatów SSL, które potwierdzają tożsamość stron internetowych. Protokoły bez dowodów stoją przed sceptycyzmem rynku, co tworzy presję do przyjęcia rygorystycznych metod weryfikacji.
To wymaga standaryzacji właściwości bezpieczeństwa i metodologii weryfikacji. Organizacje takie jak Ethereum Foundation pracują nad takimi standardami, ale powszechne przyjęcie wciąż wydaje się mieć kilka lat przed sobą.
Zdecentralizowane Warstwy Bezpieczeństwa
Proponowana "Warstwa Bezpieczeństwa DeFi" - metaprotokół monitorujący inne protokoły - może zapewnić systematyczny nadzór. Zamiast każdy protokół implementować swoje bezpieczeństwo, wspólna infrastruktura wykrywałaby anomalie, koordynowała odpowiedzi i ułatwiała współdzielenie informacji.
Pomyśl o tym jak o tradycyjnej infrastrukturze zarządzania ryzykiem finansowym: agencje ratingowe, audytorzy, regulatorzy i ubezpieczenia, wszystkie zapewniające nakładające się funkcje bezpieczeństwa. DeFi potrzebuje podobnych, wielowarstwowych obron przystosowanych do zdecentralizowanego kontekstu.
Wyzwania obejmują zapewnienie, że sama warstwa bezpieczeństwa nie stanie się punktem podatnym na zawody, utrzymanie decentralizacji przy jednoczesnym zapewnieniu skutecznej nadzoru i tworzenie zrównoważonych modeli ekonomicznych dla takiej infrastruktury.
Ewolucyjna Bezpieczeństwo poprzez Konkurencję
Siły rynkowe mogą ostatecznie napędzać poprawę bezpieczeństwa bardziej skutecznie niż regulacje. W miarę jak użytkownicy stają się bardziej wyrafinowani i rosną straty eksploatacyjne, kapitał powinien płynąć w kierunku protokołów z mocnymi rekordami bezpieczeństwa. Protokoły inwestujące intensywnie w bezpieczeństwo zyskują przewagi konkurencyjne w przyciąganiu płynności świadomej ryzyk.
Proces ten już jest widoczny. Aave, unikające głównych eksploatacji dzięki rygorystycznym praktykom bezpieczeństwa, ma znacznie wyższą całkowitą wartość niż konkurenci z niedbałymi rekordami bezpieczeństwa. Użytkownicy coraz częściej sprawdzają raporty z audytów i oceny bezpieczeństwa, zanim zaangażują swoje środki.
Jednak proces ten jest powolny i bolesny, wymagający wielu katastrofalnych niepowodzeń do nauki. Branża może nie przetrwać naprawdę masowej eksploatacji - jednego zdarzenia zmiatającego miliardy i niszczącego zaufanie głównego nurtu do żywotności DeFi.
Obrona Wykorzystująca AI
Sztuczna inteligencja prawdopodobnie odegra rosnącą rolę zarówno w ataku, jak i obronie. AI może analizować kod kontraktu pod kątem podatności, symulować scenariusze eksploatacji, monitorować transakcje pod kątem podejrzanych wzorców i nawet automatycznie łatać pewne klasy podatności.
Z drugiej strony, napastnicy będą używać AI do odkrywania podatności i tworzenia eksploatacji. To stwarza wyścig zbrojeń, w którym obie strony wykorzystują coraz bardziej zaawansowane narzędzia. Równowaga może nigdy nie ustabilizować się, zamiast tego oscylując, gdy nowe możliwości AI pojawiają się i są wdrażane przez obrońców i atakujących na zmianę.
Przejście ku Projektowi Świadomemu Ryzyk
Być może najważniejszą zmianą, której potrzeba, jest zmiana kulturowa: akceptacja, że doskonałe bezpieczeństwo jest niemożliwe i projektowanie systemów odpornych w obliczu nieuchronnych niepowodzeń.
To oznacza:
- Ograniczanie obszaru obrażeń: Jeśli jedna pula jest wyeksploatowana, inne powinny pozostać niezmienione
- Łaskawe degradacje: Protokoły powinny zawodzić bezpiecznie, a nie katastrofalnie
- Mechanizmy szybkiego odzyskiwania: Procedury odmrażania zamrożonych środków lub redystrybucji strat
- Przejrzysta komunikacja ryzyka: Użytkownicy potrzebują jasnego zrozumienia, jakie ryzyka podejmują
Etyka DeFi dotychczas polegała na "niewiarygodnych" znaczeniu "bezpieczne z definicji". Dojrzalsze podejście uznaje "niewiarygodne" za "przejrzyste o założeniach zaufania". Użytkownicy mogą wtedy podejmować świadome decyzje o tym, które ryzyko akceptują.
Lekcje z Bunni i Poza Nią
Zamknięcie DEX Bunni symbolizuje więcej niż jedynie jeszcze jeden przykład na długiej liście niepowodzeń DeFi. Symbolizuje trwałą przepaść między ambicją a wykonaniem, która definiuje zdecentralizowane finanse w 2025 roku.
Historia protokołu zawiera kilka trzeźwiących lekcji. Po pierwsze, innowacja i ryzyko są nierozłączne. Funkcja dystrybucji płynności Bunni'ego reprezentowała prawdziwy postęp w projektowaniu automatycznych animatorów rynku. Złożoność, która sprawiała, że była innowacyjna, również czyniła ją podatną. Nie ma jasnej ścieżki do innowacji bez akceptacji podwyższonego ryzyka - prawda, którą branża musi otwarcie uznać, zamiast ukrywać za audytem## Content: badges.
Drugi, audyty zapewniają ograniczoną ochronę. Trail of Bits i Cyfrin to szanowane firmy, które zabezpieczyły miliardy wartości w różnych protokołach. Ich niepowodzenie w wykryciu podatności Bunni nie świadczy o niekompetencji, lecz o fundamentalnych ograniczeniach metodologii audytu. Błędy semantyczne na poziomie logiki będą dalej unikać tradycyjnych audytów. Branża potrzebuje dodatkowych warstw ochrony poza audytami.
Trzeci, ekonomika bezpieczeństwa DeFi pozostaje niezrównoważona. Bunni nie mógł sobie pozwolić na kwoty w wysokości sześciu do siedmiu cyfr potrzebne do bezpiecznego ponownego uruchomienia. Jednak branża zbiorczo traci miliardy na exploity. Ta rozbieżność sugeruje systematyczne niepowodzenie rynku, gdzie poszczególne projekty niewystarczająco inwestują w bezpieczeństwo, nawet gdyby łączne straty uzasadniały masowe inwestycje. Rozwiązania prawdopodobnie wymagają jakiejś formy zbiorowej akcji – wspólnej infrastruktury bezpieczeństwa, wspólnego ubezpieczenia lub wymogów regulacyjnych.
Czwarty, czynniki ludzkie dominują nad technicznymi. Zespół Bunni był utalentowany i miał dobre intencje. Przestrzegali najlepszych praktyk i inwestowali w audyty. Niepowodzenie nie wynikało z nienawiści czy niekompetencji, ale z wewnętrznej trudności w budowaniu złożonych systemów bez błędów. Obwinianie jednostek pomija istotę rzeczy – sam system generuje podatności szybciej, niż ludzie mogą je zidentyfikować i naprawić.
Jak zauważył Doug Colkitt na temat exploitu KyberSwap, niektóre ataki osiągają taką wyrafinowanie, że zapobieżenie im może być niemożliwe bez fundamentalnych zmian w architekturze. Atakujący na KyberSwap pokazali się jako eksperci rywalizujący z samymi twórcami protokołu. Gdy atakujący i obrońcy posiadają równoważne umiejętności, obrońcy stają przed asymetryczną niekorzystną sytuacją – muszą przewidzieć wszystkie możliwe ataki, podczas gdy atakujący muszą znaleźć tylko jedną przeoczoną lukę.
Szerszy wzorzec w exploitach z 2025 roku ujawnia kilka powtarzających się tematów:
Flash Loans jako wzmacniacze siły: Prawie każda większa luka wykorzystała flash loans do zwielokrotnienia skutku. Dopóki DeFi nie opracuje lepszych mechanizmów zapobiegania nadużyciom flash loans, nie eliminując przy tym ich uzasadnionej funkcjonalności, ten wektor ataku będzie się utrzymywał.
Kompozycyjność jako potęgujące ryzyko: Protokoły integrujące się z licznymi systemami zewnętrznymi dziedziczą wszystkie ich podatności. Zaraza Eulera wpływająca na Balancer, Angle i Idle Finance pokazała, jak połączone ze sobą DeFi potęguje straty. Potrzebna jest lepsza izolacja między protokołami i bardziej solidne tryby awaryjne.
Problem zaufania do kompilatora: Wada Vyper w Curve pokazała, że nawet doskonały kod na poziomie protokołu może zawodzić, jeśli narzędzia leżące u jego podstaw zawierają błędy. Branża musi inwestować w zabezpieczenie całego stosu - kompilatorów, bibliotek, frameworków deweloperskich - a nie tylko kontraktów na poziomie aplikacji.
Szybka reakcja ma znaczenie: Udana naprawa GMX poprzez zaoferowanie nagrody dla white hatów i proaktywna publikacja informacji o podatności Balancer pokazały, że szybka, przejrzysta reakcja może ograniczyć szkody i utrzymać zaufanie użytkowników. Protokoły potrzebują przygotowanych procedur zarządzania kryzysowego i strategii komunikacyjnych.
Krótka pamięć rynku: Pomimo powtarzających się luk, DeFi nadal rośnie. Całkowita zablokowana wartość odzyskała ponad 90 miliardów dolarów do połowy 2025 roku pomimo miliardowych strat. To sugeruje, że użytkownicy albo akceptują ryzyko jako nieodłączną część tej przestrzeni, albo większość uczestników nie ma historycznej świadomości wcześniejszych niepowodzeń. Obie możliwości są niepokojącym sygnałem dla zdrowia ekosystemu w dłuższej perspektywie.
Spojrzenie na ustalenie cyfr pokazuje obraz mieszany. Hayden Adams, założyciel Uniswap, podkreślił, że bezpieczeństwo musi stać się "kwestią pierwszorzędną", a nie dodatkiem. Mimo to, jego własna architektura V4, choć dokładnie audytowana, wprowadza nowe powierzchnie ataków przez haki. Innowacja i ryzyko pozostają powiązane.
Samczsun, być może najbardziej szanowany badacz bezpieczeństwa w Web3, wielokrotnie ostrzegał, że złożoność DeFi przekroczyła infrastrukturę bezpieczeństwa. Jego praca nad odkrywaniem podatności w dużych protokołach pokazuje, jak powszechne są problemy i jak niezbędni stali się wykwalifikowani badacze bezpieczeństwa.
Pozostaje ostateczne pytanie: czy DeFi kiedykolwiek może być naprawdę bezpieczny, czy jego otwartość jest fundamentalnie nie do pogodzenia z bezpieczeństwem? Tradycyjna finansowość osiąga bezpieczeństwo poprzez kontrolę dostępu, regulacje i scentralizowaną kontrolę. DeFi dąży do otwartości, braku wymogów zezwolenia i decentralizacji. Te cele mogą być matematycznie sprzeczne - jak systemy stają się bardziej otwarte i komponowalne, stają się jednocześnie bardziej narażone.
Może właściwe pytanie nie brzmi "Czy DeFi można uczynić bezpiecznym?", lecz "Jaki poziom niepewności jest akceptowalny dla korzyści, jakie oferuje DeFi?" Użytkownicy w 2025 roku nadal wybierają DeFi mimo znanych ryzyk, ponieważ cenią sobie odporność na cenzurę, globalny dostęp i nowatorskie prymitywy finansowe. Podejmują świadome (lub czasem nieświadome) decyzje, akceptując podatność jako cenę za te korzyści.
Aby DeFi mogło dojrzewać, użytkownicy potrzebują jaśniejszych informacji na temat tego, co akceptują. Protokoły powinny wyświetlać metryki bezpieczeństwa w widocznym miejscu: raporty audytowe, czas od ostatniego przeglądu bezpieczeństwa, TVL zagrożone na podstawie znanych przypadków brzegowych, dostępne ubezpieczenia. Rynki mogą wtedy odpowiednio wycenić ryzyko, zamiast traktować wszystkie protokoły jako równie bezpieczne.
Deweloperzy muszą zaakceptować, że doskonałe bezpieczeństwo jest niemożliwe i projektować z myślą o niepowodzeniu. Bezpieczniki, izolacja funduszy, ścieżki aktualizacji i mechanizmy odzyskiwania powinny być standardowymi funkcjami, a nie opcjonalnymi dodatkami. Pytanie zmienia się z "Jak zapobiec wszystkim exploitenom?" na "Jak zminimalizować szkody, gdy exploity nieuchronnie się zdarzają?"
Wniosek: Co naprawdę musi się zmienić
3,1 miliarda dolarów stracone w pierwszej połowie 2025 roku to nie tylko liczby - to życie zakłócone, zaufanie zniszczone i innowacja zahamowana. Każdy exploit odsuwa mainstreamową adopcję na dalszy plan i wzmacnia argumenty za drastycznymi regulacjami, które mogłyby całkowicie zabić innowacje.
Dla użytkowników recepta jest jasna, ale niesatysfakcjonująca: zakładać, że w każdym protokole istnieją podatności, dywersyfikować środki na różnych platformach, być świadomym historii exploitów, korzystać z ubezpieczenia, gdzie to możliwe, i nigdy nie ryzykować środków, których nie można sobie pozwolić stracić. DeFi w obecnym stanie jest dla użytkowników tolerujących ryzyko, którzy rozumieją, że uczestniczą w ciągłym eksperymencie.
Dla deweloperów wyzwanie to akceptacja, że bezpieczeństwo nie może być dodatkiem. Protokoły muszą przydzielać znaczne budżety - być może 20-30% całkowitych kosztów rozwoju - na środki bezpieczeństwa. Obejmuje to wiele niezależnych audytów, weryfikację formalną tam, gdzie to możliwe, ciągłe monitorowanie, zdolności do szybkiej reakcji i regularne aktualizacje bezpieczeństwa. Projekty, które nie mogą sobie na to pozwolić, powinny zadać sobie pytanie, czy w ogóle powinny istnieć.
Dla całej branży koordynacja jest kluczowa. Wspólna infrastruktura bezpieczeństwa, standardy metodologii audytów, otwarta komunikacja o podatnościach i mechanizmy wspólnego ubezpieczenia mogłyby pomóc w rozwiązaniu problemów rynkowych, które pozostawiają poszczególne projekty z niedoinwestowanym bezpieczeństwem. Pewne scentralizowanie funkcji bezpieczeństwa może być konie
czne, aby osiągnąć zdecentralizowane finanse, które faktycznie działają.
Dla regulatorów potrzeba powściągliwości w nakładaniu tradycyjnych regulacji finansowych na DeFi musi być równoważona przez uznanie, że innowacja wymaga pewnej tolerancji na ryzyko. Inteligentne regulacje skoncentrowałyby się na wymaganiach dotyczących przejrzystości, zapewnieniu, że użytkownicy rozumieją ryzyka, i stworzeniu ram dla odpowiedzialności w przypadkach wyraźnego zaniedbania. Drastyczne zakazy mogą jedynie skierować DeFi do nieuregulowanych jurysdykcji, pogarszając sytuację.
Ostatnie oświadczenie zespołu Bunni uchwyciło tragedię: "Jesteśmy małym zespołem z 6 osób, które pasjonują się budowaniem w DeFi i dążeniem do postępu w tej branży. Spędziliśmy lata naszego życia i miliony dolarów, aby uruchomić Bunni, ponieważ głęboko wierzymy, że jest to przyszłość AMM." Ich wiara może być słuszna - automatyczni animatorzy rynku mogą faktycznie w przyszłości przetwarzać wartości bilionowe. Ale aby to osiągnąć, konieczne jest rozwiązanie problemów z bezpieczeństwem, które nadal umykają najjaśniejszym umysłom w branży.
W miarę jak zbliżamy się do końca 2025 roku i roku 2026, pytanie brzmi, czy DeFi może szybko dojrzeć na tyle, aby zapobiec coraz bardziej zaawansowanym exploitom przed przytłoczeniem ekosystemu. Technologia, która umożliwia finansowanie bez zaufania, jednocześnie tworzy nowe podatności, z jakimi scentralizowane systemy nigdy się nie mierzyły. Być może jest to nieunikniona kompromis. A może przełomy w formalnej weryfikacji, zaawansowanej obronie opartej na AI i infrastukturze bezpieczeństwa ostatecznie przechylą szalę na korzyść bezpieczeństwa.
Pewne jest, że aktualna trajektoria - miliardy strat rocznie z bezpieczeństwem będącym dodatkiem - jest nie do utrzymania. DeFi musi ewoluować, inaczej stanie w obliczu nieistotności. Wybór należy do deweloperów, użytkowników i inwestorów decydujących wspólnie, czy zdecentralizowane finanse będą przyszłością finansową ludzkości, czy tylko kolejnym nieudanym eksperymentem w budowaniu systemów bez zaufania w świecie, gdzie zaufanie nadal ma znaczenie.